Historia, która zmieniła moje spojrzenie na standardy FCI
Przypominam sobie, jak wiele lat temu, z dumą i nadzieją, prezentowałem na wystawie mojego pierwszego psa rasy beagle. Max był piękny – zgodnie z opisem w standardzie FCI, z idealnym układem głowy, proporcjami i wyrazem oczu. Wierzyłem, że to właśnie on reprezentuje esencję rasy. Po kilku sukcesach na ringach, zacząłem jednak dostrzegać, że coś jest nie tak. Max zaczął mieć problemy ze skórą i układem trawiennym, które stopniowo się nasilały. Diagnoza? Choroba genetyczna, którą można było przewidzieć, gdyby tylko ktoś wcześniej zwrócił uwagę na jego dziedziczność. Wówczas jeszcze nie zdawałem sobie sprawy, jak ślepe zawierzenie standardom FCI może prowadzić do wypaczenia charakteru i zdrowia naszych psów.
W tamtym momencie zacząłem zadawać sobie pytanie, czy naprawdę standardy te odzwierciedlają wszystko, co powinniśmy brać pod uwagę przy hodowli. Czy nie skupiają się wyłącznie na wyglądzie, ignorując genetykę, zdrowie i charakter? Okazało się, że chociaż standard to narzędzie pomocnicze, to w wielu przypadkach – szczególnie w Polsce i Europie – stał się dogmatem, do którego hodowcy i sędziowie podchodzą bezkrytycznie. To właśnie ta ślepa wiara w idealne proporcje i cechy opisane w książkach często prowadzi do powstawania psów z poważnymi defektami zdrowotnymi, które mogą zniszczyć ich życie.
Standard FCI jako narzędzie, czy religia?
Standard FCI to dokument, który ma wyznaczać wytyczne dla hodowli i oceny psów na wystawach. W teorii powinien być punktem wyjścia, a nie końcowym celem. Niestety, w praktyce często służy jako niezmienny dogmat, którego naruszenie jest traktowane jak herezja. To, co dla mnie kiedyś było niepodważalną prawdą, dziś widzę jako źródło wielu problemów. Standard skupia się głównie na wyglądzie zewnętrznym, proporcjach i cechach, które – choć istotne – nie mogą przesłonić najważniejszych aspektów: zdrowia, temperamentu i predyspozycji do pracy czy użytkowania.
Przyznaję, że początkowo podążałem ślepo za tymi wytycznymi. Chwaliłem się na wystawach, że mój pies jest „idealny”. Jednak z czasem, gdy zauważyłem, że coraz więcej moich psów cierpi z powodu chorób dziedzicznych, zacząłem się zastanawiać, czy to na pewno jest właściwa droga. Standard nie uwzględnia takich aspektów jak podatność na dysplazję, choroby serca czy alergie, które są coraz bardziej powszechne w wielu rasach.
Genetyka i zdrowie – ukryte zagrożenia
Jednym z najbardziej rozczarowujących odkryć było to, jak niewiele wiemy o genetyce ras. Wciąż wielu hodowców nie korzysta z dostępnych badań genetycznych, a zamiast tego opiera się na powierzchownych ocenach i niepełnych informacjach od poprzednich pokoleń. Tymczasem, coraz więcej laboratoriów oferuje testy na choroby dziedziczne – od dysplazji stawów, przez choroby serca, aż po choroby dziedziczne skóry czy schorzenia układu odpornościowego.
W moim przypadku, pierwszy raz skorzystałem z badań genetycznych w 2010 roku, gdy kupowałem psa z myślą o hodowli. Okazało się, że mój przyszły reproduktor był nosicielem kilku szkodliwych mutacji. To był przełom – uświadomiłem sobie, że sama wizualna zgodność z standardem nie wystarczy. Musimy mieć pełniejszy obraz, by unikać powielania wad genetycznych i chronić zdrowie przyszłych pokoleń.
Problem polega na tym, że w wielu środowiskach genetyka nadal traktowana jest po macoszemu, a opowieści o „naturalnej hodowli” czy „tradycyjnych metodach” często przysłaniają naukowe fakty. To, co widzimy na wystawach, to często psy o wyidealizowanym wyglądzie, ale z ukrytymi chorobami, które mogą ujawnić się dopiero po kilku latach. Taka postawa jest nie tylko nieodpowiedzialna, ale wręcz nieetyczna.
Wypaczenie charakteru i utrata pierwotnych cech ras
Przyglądając się wielu rasom, zauważam niepokojący trend – zanik cech behawioralnych i użytkowych, które definiowały ich charakter od pokoleń. Buldogi angielskie, które kiedyś były nie tylko urodziwe, ale i funkcjonalne, dziś są coraz bardziej „plastikowe” – z poważnymi problemami oddechowymi i zmienionym charakterem. Podobnie z owczarkami niemieckimi – selekcja na wygląd i status doprowadziła do utraty ich naturalnego instynktu obronnego i pracowitości.
Często słyszę od innych hodowców, że w imię „poprawy standardu” usuwają z linii psy, które mają odrobinę inny temperament. To prowadzi do sytuacji, kiedy rasa staje się jednolita wizualnie, ale traci swoją duszę. Charakter i funkcja to nie są cechy, które można zmierzyć na papierze – to coś, co wymaga głębokiego zrozumienia i odpowiedzialnej selekcji.
Zmiany, które mogą uratować nasze rasy
Przede wszystkim, konieczne jest odejście od ślepego podążania za standardem jako jedynym wyznacznikiem. Powinniśmy traktować go jako narzędzie, które pomaga w ocenie, a nie jako wyrocznię. Warto promować hodowle oparte na badaniach genetycznych i selekcji pod kątem zdrowia, temperamentu i użytkowości. Coraz więcej organizacji, takich jak na przykład Fédération Cynologique Internationale, zaczyna dostrzegać potrzebę aktualizacji standardów, które uwzględniają także aspekty zdrowotne i behawioralne.
Ważne jest również, by hodowcy i właściciele byli świadomi, że psy to nie tylko wygląd. Ich zdrowie, szczęście i charakter zależą od naszego podejścia. Odpowiedzialna hodowla powinna opierać się na wiedzy, badaniach i szacunku dla naturalnych cech ras, a nie wyłącznie na estetyce.
Warto również wspierać organizacje i hodowle, które promują etyczne i zrównoważone podejście. Edukacja i zwiększanie świadomości to klucze do tego, by przyszłe pokolenia psów były zdrowsze i szczęśliwsze.
Podsumowanie: czy ślepa wiara w standard to przyszłość?
Na koniec, zastanawiam się, czy możemy jeszcze uratować nasze rasy, jeśli nadal będziemy kierować się wyłącznie standardem FCI jako niekwestionalnym wyznacznikiem. Może nadszedł czas, by spojrzeć szerzej – na genetykę, zdrowie i charakter. Standard powinien być punktem wyjścia, a nie wyrokiem. To od nas, hodowców, właścicieli i sędziów, zależy, czy przekształcimy tę branżę w bardziej odpowiedzialną, etyczną i świadomą.
Zastanów się, jakie są Twoje priorytety w hodowli. Czy zależy Ci na prawdziwej jakości i dobrostanie psów, czy na tym, by osiągnąć kolejny certyfikat? Prawdziwa wartość leży w zdrowym, szczęśliwym psie, który nie tylko wygląda jak ideał, lecz także żyje długo i dobrze. To jest przyszłość, o którą warto walczyć.
