Spike i jego niezwykła empatia – osobista historia, która zmieniła moje spojrzenie na psy
Przez wiele lat pracowałem jako trener psów i choć na początku wydawało mi się, że znam już wszystkie tajniki ich zachowań, to historia Spike’a zmieniła wszystko. To border collie, którego poznałem podczas szkolenia, okazał się być nie tylko niezwykle inteligentny, ale także empatyczny do tego stopnia, że potrafił wyczuć nastroje mojego niepełnosprawnego brata. Kiedy ten był smutny lub sfrustrowany, Spike podchodził do niego cicho, układał głowę na jego kolanach i wpatrywał się w niego z taką troską, jakby rozumiał każde jego słowo. To doświadczenie utwierdziło mnie w przekonaniu, że niektóre psy potrafią odczytywać nasze emocje na poziomie, który wykracza poza prostą posłuszeństwo czy naukę komend.
Od tamtej pory zacząłem się coraz bardziej interesować, czy rasy hodowane do współpracy z człowiekiem, takie jak właśnie border collie czy owczarek australijski, mają wrodzone predyspozycje do rozpoznawania i reagowania na ludzkie uczucia. Zastanawiałem się, czy ich genetyka, historia selekcyjna i środowisko wpływają na ich zdolności emocjonalne, czy może są to cechy, które można jeszcze bardziej rozwijać przez odpowiednią socjalizację i trening.
Inteligencja emocjonalna psów a selekcja hodowlana – co mówią naukowe badania?
Temat inteligencji emocjonalnej u psów od dawna budził kontrowersje. Niektóre badania sugerują, że psy potrafią rozpoznawać ludzkie wyrazy twarzy, odczytywać ton głosu i nawet odgrywać się na emocjach opiekuna. Kluczowe jest jednak pytanie, czy rasy, które od zawsze współpracowały z ludźmi, mają wrodzone predyspozycje do takich zachowań, czy też jest to efekt długotrwałej socjalizacji i szkolenia.
W 2017 roku opublikowano badanie przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu w Sienie, które wykazało, że psy hodowane do współpracy, takie jak border collie, wykazują wyższą aktywność w obszarach mózgu odpowiedzialnych za rozpoznawanie emocji, w porównaniu z rasami bardziej autonomicznymi. To sugeruje, że selekcja hodowlana mogła wpłynąć na rozwój tych zdolności. Rasy takie jak husky syberyjski, z natury bardziej niezależne i nastawione na własne zadania, często wykazują mniejszą wrażliwość na ludzkie sygnały emocjonalne, choć nie jest to regułą.
Warto też wspomnieć o roli oksytocyny, hormonu związanego z więzią i empatią. Badania wykazały, że interakcje psy i ludzie stymulują wydzielanie tego związku, co sprzyja budowaniu więzi emocjonalnych. U psów hodowanych do współpracy poziom oksytocyny jest wyższy i szybciej się podnosi podczas kontaktu z opiekunem, co może mieć bezpośredni wpływ na ich zdolność do odczytywania i reagowania na ludzkie emocje.
Rasy hodowane do współpracy: czy naprawdę lepiej rozumieją ludzkie uczucia?
Patrząc na border collie czy owczarka australijskiego, można odnieść wrażenie, że te psy są wyjątkowe w swojej zdolności do odczytywania ludzkich emocji. I rzeczywiście, w wielu przypadkach to właśnie one wykazują zaskakująco wysoką empatię i umiejętność reagowania na nastroje opiekuna.
Przykład? Podczas treningów i terapii wspomaganej zwierzętami, te rasy często są wykorzystywane jako psie terapeuty. Ich zdolność do wyczuwania stresu, lęku czy smutku u ludzi jest imponująca. W wielu przypadkach same potrafią inicjować kontakt, podchodzić z troską i zachęcać do relaksu. To wszystko wskazuje na to, że ich mózgi są bardziej przystosowane do rozpoznawania emocji, co może być efektem długiej selekcji pod kątem współpracy.
Z kolei rasy takie jak husky syberyjski czy akita, choć równie inteligentne, mają inną naturę. Ich niezależność, silny instynkt łowiecki i mniej wyrafinowana komunikacja emocjonalna mogą utrudniać odczytywanie ich sygnałów. Jednak czy oznacza to, że są mniej empatyczne? Nie do końca. To raczej kwestia innego sposobu wyrażania uczuć i relacji, które bywają mniej oczywiste dla człowieka.
Czy hodowla i wczesna socjalizacja mogą rozwijać inteligencję emocjonalną?
Oczywiście, nie można zapomnieć o roli środowiska i wychowania. Rasy hodowane do współpracy często są poddawane intensywnemu treningowi, który nie tylko rozwija ich posłuszeństwo, ale także umiejętność odczytywania sygnałów właściciela. Jednak równie istotne jest, jak zaczynamy z psem pracę od najmłodszych lat.
Wczesna socjalizacja, kontakt z różnymi ludźmi, innymi psami i sytuacjami, a także umiejętność odczytywania emocji opiekuna, mogą znacząco wpłynąć na rozwój inteligencji emocjonalnej psa. To właśnie poprzez pozytywne doświadczenia i cierpliwość można wykształcić u psa zdolność do empatii i lepszego rozumienia ludzkich stanów emocjonalnych.
Niektóre techniki, takie jak trening oparte na nagrodach i zrozumieniu psich sygnałów, pomagają budować głębszą więź i zaufanie, które sprzyjają wyczuwaniu emocji. To jak taniec, w którym pies i opiekun uczą się odczytywać siebie nawzajem, a każdy krok, choćby mały, przyczynia się do głębszej empatii.
Przyszłość relacji pies-człowiek a rozwój inteligencji emocjonalnej
Oglądając, jak coraz więcej osób angażuje się w szkolenie i terapię z psami, można mieć wrażenie, że nasza relacja z tymi czworonogami ewoluuje. Coraz bardziej doceniamy nie tylko ich posłuszeństwo, ale i zdolność odczuwania i reagowania na nasze emocje. Właśnie takie psy, które od początku były selekcjonowane pod kątem współpracy, mogą stać się jeszcze lepszymi partnerami w życiu emocjonalnym człowieka.
Warto jednak pamiętać, że nie tylko rasa decyduje o zdolnościach emocjonalnych. Każdy pies, niezależnie od pochodzenia, może rozwinąć swoją empatię, jeśli zapewnimy mu odpowiednią opiekę, socjalizację i czas na zbudowanie więzi. To, co łączy je wszystkie, to chęć nawiązania kontaktu i zrozumienia nas – ludzi.
My, jako opiekunowie, powinniśmy zwracać uwagę na sygnały naszych psów, próbować je odczytywać i wspierać w ich rozwoju emocjonalnym. W końcu to właśnie przez wzajemne zaufanie i empatię możemy stworzyć relację, która będzie trwała i głęboka na wiele lat.
Podsumowanie: czy rasy do współpracy rzeczywiście lepiej rozumieją ludzkie emocje?
Odpowiadając na pytanie, można śmiało stwierdzić, że rasy hodowane do współpracy, takie jak border collie czy owczarek australijski, wykazują tendencję do wyższego rozpoznawania i reagowania na ludzkie emocje. To efekt zarówno ich genetycznej predyspozycji, jak i długotrwałej selekcji, która kładła nacisk na posłuszeństwo, zaufanie i współpracę. Jednak równie ważny jest wpływ środowiska i odpowiedniego szkolenia, które mogą wydobyć i rozwijać te naturalne zdolności.
Warto więc spojrzeć na relację pies-człowiek jako na wspólną podróż, w której oboje uczymy się siebie nawzajem. W końcu inteligencja emocjonalna psa to nie tylko cecha wrodzona, ale również efekt naszej troski, cierpliwości i zaangażowania. Może warto zacząć obserwować swojego pupila z nowej perspektywy i zastanowić się, czy nie ma w nim ukrytych pokładów empatii, które tylko czekają, by je odkryć?
